Hôm nay ở Lũng Cú có đám cưới của Thào Vạn Sính. Người từ các bản lũ lượt về dự đám cưới, chúc mừng cho vợ chồng Sính hạnh phúc.
Gần trưa, mọi người đã đến đông đủ. Các cụ già ngồi trên sàn nói chuyện thế sự, gia phong. Các thanh niên vác khèn vừa thổi vừa nhảy múa quanh các cô gái mặc những chiếc váy lanh trắng xếp nếp; những chiếc áo mới với những ngấn hoa xanh đỏ; những chiếc vạt áo đỏ màu; những chiếc thắt lưng thêu sặc sỡ, những chiếc đa-so(1) 9 vòng, những chiếc khăn nhiễu tím sẫm. Các cô xoay những chiếc ô giấy dầu mang hình đôi bướm; chân giận giầy thêu, mang bít tất trắng; nhún nhảy múa lượn.
Giữa sân, hai ông mối nhà trai và hai ông mối nhà gái thay nhau hát những bài hát vui mừng, chúc tụng cô dâu chú rể hạnh phúc, bình yên.
Một ông mối cất cao giọng hát:
Trận mưa sấm đánh trận mưa gió không có lối chảy, Chảy đầm đìa ra khe.
Hôm nay ta mở bài hát lành hát vui, Không làm cho anh em họ xuân nổi tức.
Trận mưa sấm đánh trận mưa gió không có lối chảy, Chảy chan hòa ra ngòi.
Hôm nay ta mở bài hát vui hát lành, Không làm cho bà con, các cụ nổi giận. Có một khóm lau mọc ngay bên núi, Không phải chỗ cho trâu bò cọ sừng, Chúng ta hát lành hát vui.
Ông mối thứ hai nhà trai, uống xong một bát rượu, cao giọng hát tiếp: Bố mẹ thả con dê đi ăn cỏ đến sườn núi,
Có ông mối này lấy con dê về thành đàn.
Bố mẹ có con lợn con gà đi đường sạch quang tung bụi, Lấy được cô gái hai tay tài cắt vải.
Bố mẹ có tiền đi đường sạch quang tung bụi, Lấy được cô gái hai tay khéo cất nhiễu,
Lấy được cô gái về chăm chỉ quét nhà đến thành hố, Lấy được cô gái về chăm chỉ cọ chảo tới thủng chôn.
Mọi người cười vang cùng nhau hát mừng. Bốn ông mối càng thi nhau hát hết bài này đến bài khác.
Sau đó là đến tiệc chuốc rượu. Các cô gái rót rượu ra bát ép đám con trai uống. Anh nào không uống, bị các cô đổ ngay vào ngực áo.
Đã đến lúc ăn tiệc. Tám người một mâm. Những mâm cỗ mười hai món đầy ụ được bưng ra. Hai họ ăn uống, chuyện trò râm ran. Mùi thức ăn thơm ngậy, mùi rượu cay nồng, mùi thuốc phiện từ các buồng bên tỏa ra say say.
Ăn xong, còn đang say khướt, bọn con trai rủ nhau ra bãi thi cưỡi ngựa, bắn súng.
Những con ngựa to khỏe có nước đi hay được dẫn ra. Những chàng trai nai nịt gọn gàng, mang những bộ yên cương thêu tung lên choàng cho ngựa. Một phát súng hiệu nổ. Những chàng trai phóng đi ào ào. Người nọ chen người kia. Có người say quá, ngã lăn xuống mặt đường, lại lóp ngóp bò dậy, nhảy lên ngựa phóng theo.
Đám cưới đang vui, mọi người đang hát chúc mừng cô dâu chú rể thì Sùng Mí Dúng bước vào, vẫy tay bắt mọi người im lặng, nhảy lên mặt bàn nói:
– Bây giờ mảnh nương của ta có cỏ mọc lấn hết cây bắp, cây dưa thì ta phải làm thế nào?
Giàng Mí Dính – con Giàng Vạn Sùng – nói:
– Phải lấy cuốc cào cỏ đi thôi!
Mí Dúng nói:
– Phải rồi! Ông Giàng Vạn Sùng bảo tôi đến đây gọi tất cả mọi người làm việc lớn, tức là làm cái việc cuốc cỏ đi đó. Ai muốn ăn 36 thứ lá cây trộn với bắp thì theo bọn Cộng sản. Vậy ngay tối nay, tất cả đàn ông thôn ta phải tập hợp chờ lệnh ông Sùng. Còn bà con hãy chuẩn bị lương thực, giúp cho ông Sùng khởi nghĩa đánh bọn Cộng sản, bọn Kinh, Thổ, đem lại đời sống cho người Mèo ta!
Mí Dúng ngừng lời. Mí Dính đi đến trước mặt chú rể Thào Vạn Sính, nói:
– Mày cũng phải đi, nghe chưa!
Bố Vạn Sính đứng cạnh, kêu van:
– Tao mất một con bò, 5 con lợn, 2 tạ rượu, 2 tạ gạo nếp, 2 tạ gạo tẻ để cưới vợ cho nó, giờ mày bắt nó đi, tao phí hết của à?
Cô dâu lo lắng, hoảng hốt chạy vào buồng, nức nở khóc. Mí Dính nói với bố Sính:
– Đứa nào cũng phải đi, không thì giết cả nhà, nghe chưa!
Nói xong, Mí Dính và Mí Dúng lên ngựa về nhà.
*
Trong lúc đó, ở nhà Giàng Vạn Sùng đang xảy ra nhiều chuyện rắc rối. Thấy Mí Dính về, Vạn Sùng kéo ra sau nhà nói khẽ:
– Ông Hoàng đi rồi. Vàng Chỉn Cáo nổi ở Cổng Trời rồi. Ta phải đi đánh phố Đồng Văn thôi.
– Bây giờ cha định kế hoạch thế nào?
Vạn Sùng mắm môi nói:
– Tao định cho quân đi bắt thằng Mí Sính và Mí Chú trước.
Nghe nói bắt Mí Sính, Dính mừng, mặt mày rạng rỡ.
Dính đã được cha nói đi nói lại cho biết chuyện Sùng chặt đầu Chú Sâu – bố Sính – bêu ở chợ. Từ đó Sính mang mối thù Sùng, quyết trả. Từ mấy năm nay, có cuộc vận động “xây dựng khu tự trị”, cán bộ lên Lũng Cú, phong trào lên, Mí Sính là cơ sở của công an. Vạn Sùng nghi Sính sẽ tìm cách hại mình nên luôn luôn đề phòng, bày mưu giết Sính.
Mí Dính có người vợ là Thào Thị Chúa. Chúa là con nhà nghèo, Sùng cậy quyền thế bắt lấy con mình. Chúa về sống với Dính năm mùa bắp, Dính chán, muốn ruồng rẫy.
Chúa bị cha con Sùng hành hạ, đánh đập coi như người ở. Suốt năm năm làm dâu, vất vả mà nhà chồng không cho lấy một tấm lanh làm váy. Chúa phải về nhà mẹ đẻ xin váy áo các chị, em. Mí Sính được giao nhiệm vụ nắm tình hình nhà Sùng, nơi cất giấu vũ khí, những buổi họp hành. Mí Sính liên lạc với Chúa, làm quen, khơi gợi và được Chúa cung cấp những tình hình cần thiết.
Thấy thế Vạn Sùng căm Mí Sính và Thị Chúa lắm. Sùng muốn triệt Chúa nhưng không dúng tay vào cuộc, mà nhờ tay con làm, êm thấm hơn. Sùng nói với Dính:
– Tao thấy thằng Sính và vợ mày thì thụt đi lại với nhau nhiều lắm, chắc chúng tằng tịu với nhau rồi!
Dính ghen lồng lên, muốn giết cả hai người.
Lúc ấy Chúa đang có thai. Lần đầu tiên có thai, Chúa mừng lắm, ngày đêm mong đứa con ra đời. Có lúc cô muốn đẻ con trai, lúc thì muốn đẻ đứa con gái. Chúa đã chuẩn bị may sẵn áo, mũ cho con.
Cơn ghen thấm vào xương tủy, Mí Dính về nhà, chẳng nghĩ vợ có thai, hắn quyết đánh. Hôm ấy cô ra suối cõng nước. Vừa cõng ống nước lên đến bờ thì Mí Dính chạy đến cứ đá vào bụng cô. Cô đau đớn ngã lăn xuống bờ suối. Mấy ống nước đổ tung tóe. Chúa bị trụy thai, thập tử nhất sinh. May sao có mấy chị em hàng xóm thương tình thuốc thang mới qua khỏi. Chúa vẫn còn ốm, người gầy, xanh như tàu lá.
Giàng Vạn Sùng họp tay chân bàn nhau làm phản. Chúa ốm nằm ở nhà, nghe được vội vã đi báo cho Sính.
Trời tối, gió rét, người Chúa mệt lả. Cô dừng lại bên đường rút con dao rừng đeo bên người chặt cây làm gậy. Cô vượt hết dốc này đến dốc khác, qua những đoạn đường vắng, mặt tái mét, run lập cập. Nhưng cô vẫn gượng đi và đã được gặp Mí Sính.
Mí Sính báo cho Mí Chú – phó chủ tịch xã. Chú nhờ dân quân về báo cáo ủy ban ở Đồng Văn.
Tên dân quân này lại là tay sai của Sùng, nó báo cho Sùng biết… Nghe cha nói xong, Mí Dính lặng người. Vạn Sùng nói:
– Vợ mày như thế đấy, phải giết đi thôi!
Máu ghen trong người Dính lại nổi lên, chí căm thù sôi sục.
Vào buồng vợ nằm, Dính nén bực tức, tươi cười như không hề biết chuyện gì cả, hỏi han, vuốt ve vợ một hồi rồi ra nhà ngoài, lấy thuốc độc bỏ vào bát thuốc bắc, bưng vào.
– Em cố dậy! Uống thuốc cho bệnh đỡ nào!
Một tay hắn bưng bát thuốc, một tay luồn xuống dưới lưng nâng vợ dậy, miệng nói hết sức âu yếm. Khi Dính bưng bát thuốc lên gần miệng. Chúa đưa tay cầm lấy bát thuốc, nhăn mặt suy nghĩ.
Chúa thấy thái độ khác lạ của chồng, sinh nghi. Có bao giờ Dính nói được những câu ngọt ngào, có hành động âu yếm thế đâu?
Chúa cầm bát thuốc, nhưng không uống, đặt xuống đầu giường:
– Em đang mệt, để rồi em sẽ uống! Nhất định em uống mà!
Có tiếng gọi Mí Dính đi họp với phỉ. Hắn dặn vợ phải uống thuốc, rồi đi.
Chúa nhỏm dậy, đặt cho chó uống. Con chó lăn đùng ra chết. Chúa biết đích xác là trong bát có thuốc độc rồi. Phải trốn thôi.
Trời mới xâm xẩm tối. Phải chờ trời tối hẳn mới đi được. Sợ chồng hoặc người nhà chạy vào, Chúa không dám thu xếp váy áo, cứ mặc chiếc váy lanh rách, chiếc áo nửa mạc, ngồi trên giường chờ đợi. Tiếng bước chân bọn phỉ đi lại thình thịch bên ngoài. Ánh đuốc sáng trưng cả sân. Có tiếng lợn kêu eng éc. Tiếng hô, gọi nhau í ới.
Chờ tối hẳn, Chúa gắng gượng nhỏm dậy, dồn hết sức mình, lẻn khỏi cửa, ra phía sau nhà, chạy vào rừng.
*
Sùng Mí Dính bảo Thào Vạn Sính:
– Ông Sùng bảo mày về bắt thằng Mí Chú đến đây!
Bị bắt, Mí Chú thế nào cũng bị giết. Sính lắc đầu:
– Chú là người bà con với tao, tao không bắt!
Mí Dúng chĩa ngay khẩu giáp 5 vào ngực Vạn Sính:
– Mày là thằng hèn. Mày quên buổi cắt tiết gà ăn thề rồi à? Mày không muốn sống nữa à? Mày có đi bắt không?
Dúng toan bắn. Vạn Sính đành dẫn một tốp phỉ đi. Tốp này đến vây nhà Mí Chú. Mí Chú đang cùng vợ con ăn cơm. Bọn phỉ xông vào nhà đá tung mâm cơm, trói Mí Chú rồi chửi:
– Mày đi đỡ đít cho bọn Kinh hại người Mèo ta, giờ xem mày còn theo bọn nó nữa không?
Chúng giải Mí Chú đi đến nhà Mí Sính.
Mí Sính đang vuốt ve, dặn dò con để đi Đồng Văn thì cả bọn xô vào bắt. Hai người bị giải về nhà Giàng Vạn Sùng, trói vào chiếc cột giữa bếp.
Chúng bàn cách xử tội hai người.
Cuộc bàn có Giàng Vạn Sùng, Mí Dính, Mí Dúng và Lồ Chúng Tính, một chân tay thân tín của Sùng.
Mí Dính nói:
– Phải giết ngay bọn này, lấy máu nhuộm cờ, lấy đầu làm lễ tế thần cho quân đi đánh Đồng Văn thôi!
Sùng Mí Dúng nói:
– Theo tôi, nên đưa chúng đến phố Đồng Văn. Khi vây phố rồi, ta cho hai thằng gọi bọn dân quân đầu hàng. Thằng Chú là phó chủ tịch kiêm xã đội trưởng, thằng Sính là cốt cán, thế nào bọn trong phố cũng đầu hàng. Như thế thì ta không tốn một viên đạn cũng có thể lấy được phố Đồng Văn. Mở đầu mà thắng thì thế ta như chẻ tre, bọn khác, không đánh cũng tan.
Vạn Sùng khen kế hay, thưởng cho Dúng một bát rượu rồi tập hợp quân đi đánh Đồng Văn. Hôm sau, trời tảng sáng, phỉ đã tụ tập đông nghịt trước một bãi rộng, súng ống lỉnh kỉnh.
Tiếng gọi nhau í ới. Tiếng tù và “hu hút, hu hút” vẳng lên man dại.
Chúng xếp thành hai hàng. Kỵ binh trước, bộ binh sau, nối thành vệt dài kéo đi. Những lá cờ trắng viền đen quằn quại trong sương mù. Tiếng hò hét, tiếng chửi rủa loạn xạ. Tên nào tên nấy say rượu, mặt đỏ gay, bước đi loạng choạng. Chú, Sính bị trói chặt đẩy đi đầu.
Tiếng tù và hu hút. Tiếng trống thình thịch. Tiếng ngựa hí man dại.
Đoàn phỉ đi được một đoạn thì Thào Vạn Sính và hai tên bước ra khỏi hàng, chạy ngược trở lại. Mí Dúng cưỡi ngựa phóng đến ngăn lại, quát:
– Chúng mày định bỏ về à?
Vạn Sính nói to:
– Chúng ta thích đi cày, không thích bắn súng. Chúng tao thích yên ổn làm ăn, không thích làm loạn!
Giàng Vạn Sùng đang cưỡi ngựa đi trước hàng phỉ, nghe thấy báo, vội phóng lại. Nghe Mí Dúng trình bày xong, Sùng rút súng chĩa về phía ba người:
– Chúng mày hèn nhát, không xứng đáng là người Mèo ta. Hai thằng kia về hàng, còn thằng Vạn Sính để đó cho tao!
Đoàng! Súng bắn vào ngực Vạn Sính. Sính gục xuống. Trước mặt, hình ảnh người vợ mới cưới quay cuồng, chập chờn. Sùng phi ngựa phóng qua. Vó ngựa dẫm lên trên xác Vạn Sính.
Từ lúc đó, không có tên nào dám ho he. Đoàn người ngựa lại đi.
Tiếng tù và hu hút. Tiếng trống thình thịch. Tiếng ngựa hí man dại.
Bài hát “Ra chiến trường” ồ ồ cất lên từ những miệng sặc sụa hơi rượu. Bọn chúng gân cổ gào lên trong tiếng ồn ào loạn xạ.
Đoàn phỉ đang đi, tiếng hát gào lên vừa dứt thì bỗng có tiếng kêu khóc thảm thiết phía sau. Chúng quay lại nhìn. Hai người vợ Mí Chú, Mí Sính chân đất, đầu để trần, tóc xổ ra rũ rượi, mặt mày hốc hác. Họ khóc và chạy theo đoàn phỉ. Họ vấp phải những tảng đá, ngã lăn trên đường, vùng dậy vừa chạy, vừa gào:
– Trả chồng tao đây! Trả chồng tao đây!
Mí Dúng, Lồ Chúng Tính đến ngăn họ lại. Nhưng hai người gạt phăng những khẩu súng chắn ngang ngực, chạy lên phía chồng đang đi trước hàng phỉ. Tiếng tù và, tiếng hò hét, tiếng chân bước át tiếng kêu khóc của họ.
Mặc bọn phỉ ngăn cản, xô đẩy, hai người cứ đi theo.
Từ phía trước, Mí Chú, Mí Sính quay lại nhìn vợ, đau đớn. Bọn phỉ hích báng súng vào lưng Sính, Chú đẩy đi.
Buổi trưa, đến gần Đồng Văn, đoàn phỉ dừng lại nghỉ.
Giàng Vạn Sùng gọi Mí Dúng, Mí Dính, Chúng Tính đến họp bàn dưới một lùm cây. Vạn Sùng nói:
– Bây giờ, ta hỏi thằng Mí Chú, Mí Sính xem có chịu kêu gọi bọn ở phố Đồng Văn hàng ta không? Nếu chúng không chịu gọi bọn kia thì ta bắn, lấy máu tế cờ. Phải giết vợ chúng đi. Để đi theo làm nhủn lòng binh sĩ của ta.
Sùng cho điệu Mí Chú, Mí Sính đến, hỏi:
– Thằng Mí Chú kia, mày vốn là người Tàu, người ta mua mày 500 đồng bạc già, chứ mày có phải người Việt Nam đâu! Có phải người Kinh, người Thổ đâu! Máu mủ gì với bọn Cộng sản Kinh mà mày làm việc cho chúng? Còn thằng Mí Sính kia, mày là người Mèo ta, việc gì chịu chết cho bọn Kinh. Bây giờ, nếu chúng mày kêu gọi bọn Kinh, Thổ trong phố Đồng Văn ra hàng thì tao tha tội và ban thưởng cho chúng mày. Nếu không gọi thì tao bắn chết! Suy nghĩ đi!
Chú nhìn Sính. Cả hai đều không nói năng gì.
Sùng lại cho phỉ dẫn vợ Chú, vợ Sính đến. Hắn bảo hai người:
– Bọn bay hãy khuyên chồng làm việc cho chúng tao đi. Nếu không thì tất cả đều chết!
Một phút im lặng trôi qua. Hai người vợ im lặng. Vợ Mí Sính nói:
– Chúng tao không bảo đâu!
Giàng Vạn Sùng tức tối. Hai con mắt đỏ những tia máu long lên sòng sọc:
– Đem hai thằng đi bắn!
Mí Súng điệu hai người đến ngay một vách núi, bắt họ dựa lưng vào. Sau đó, hắn bắt hai người vợ nhìn chồng bị xử. Không cần bịt mắt hai người, cứ thế Dúng chĩa súng vào giữa ngực họ.
Sùng lại hỏi hai người vợ:
– Chúng mày có khuyên chồng làm theo lời chúng tao không?
Hai người vẫn im lặng.
– Bắn! – Sùng hô.
Sùng Mí Dúng chĩa khẩu “pọoc” vào ngực Mí Chú, Mí Sính, bắn liền bốn phát. Mí Chú, Mí Sính trúng đạn ngã gục xuống mặt đất. Hai người vợ hét lên một tiếng và quỵ xuống mặt đường đá lởm chởm. Họ bò lê đến ôm lấy xác chồng, vật vã khóc. Máu thấm đầy vạt áo.
Mí Dúng lấy một cành cây, đập dập làm bút. Vạn Sùng sai một tên mang lá cờ trắng đến.
Sùng chấm máu viết chữ “Phản Cộng” lên lá cờ rồi dõng dạc tuyên bố:
– Ta đã giết hai tên làm tay sai cho Cộng Sản, lấy máu tế cờ. Quân sĩ hãy hăng hái tiến lên theo ta!
Sùng Mí Dúng đến trước mặt Sùng, nhận bát rượu thưởng rồi dẫn phỉ nhắm hướng phố Đồng Văn kéo đi.
Cách Đồng Văn khoảng một cây số, đoàn phỉ của Sùng gặp đoàn Giàng Sàng Sấn, Vàng Vạn Sình, Sần Sè Lử, Hầu Sè Chú… từ Pải Lủng kéo đến; Lý Nhè Lùng từ Sơn Vĩ, Mèo Vạc kéo sang.
Ba cánh phỉ hợp lại. Giữa lúc đó, Vàng Chúng Dình cùng một cánh phỉ từ biên giới đi đến.
Giàng Vạn Sùng trao toàn bộ phỉ cho Dình chỉ huy.
Vàng Chúng Dình đứng lên một mô đá cao, sang sảng tuyên bố:
– Được lệnh cụ Hoàng, hôm nay chúng ta tập họp ở đây khai hội đi đánh Đồng Văn. Ở mặt trận phía Nam, Vàng Chỉn Cáo đã đóng Cổng Trời, nổi lên ở Bát Đại Sơn, Cắn Tỷ. Chúng ta đánh Đồng Văn xong, sẽ hợp quân với Vàng Chỉn Cáo đánh Phó Bảng.
Được lệnh cụ Hoàng và ngài Giàng Vạn Sùng, tôi phân công như sau: Giàng Sàng Sấn, tư lệnh trưởng.
Lý Nhè Lùng tư lệnh phó. Tôi sẽ trực tiếp Tổng chỉ huy.
Đúng sáng mai, 13 tháng Một Kỷ Hợi(1) ta tấn công phố Đồng Văn!
– Tổng tư lệnh vạn tuế, vạn tuế! – Tiếng hô vang động cả cánh rừng.
Bọn phỉ chia nhau gác các phía xung quanh. Giàng Vạn Sùng, Vàng Chúng Dình, Giàng Sàng Sấn, Lý Nhè Lùng họp bàn kế hoạch đánh Đồng Văn.
Sùng nói:
– Vừa qua, tôi định đem hai thằng Chú, Sính đi theo, nếu bọn trong phố chống cự thì cho hai thằng gọi đầu hàng, nhưng chúng ngoan cố không nghe nên tôi đã giết. Giờ ta phải bàn mưu khác.
Vàng Chúng Dình cùng các tướng bàn bạc. Lý Nhè Lùng hiến kế:
– Trước hết, ta cho một toán quân đông, dùng ngựa thồ bắp, thịt, rượu như người đi chợ, lọt vào chợ. Vũ khí ta cho vào quẩy tấu, giấu trong vạt áo. Một toán quân ta đóng giả là dân quân, súng ống sẵn sàng, giải một người của ta, giả làm một tên bị bắt, trói cẩn thận.. Khi đã vào tới ủy ban, những người đóng là dân quân lập tức bắt ngay những tên trong ủy ban. Tốp người giả vờ đi chợ rút súng ra. Ngay lúc đó ta ở ngoài tấn công vào. Những tên cầm đầu ủy ban bị bắt. Trong ta đánh ra ngoài đánh vào, bọn Cộng sản có chạy đằng trời!
Vàng Chúng Dình ngẫm nghĩ một lúc, chậm rãi nói:
– Nếu như ta chưa nổi lên, còn im ắng hoàn toàn thì thực hiện kế hoạch đó rất hay. Nhưng ta đã động binh, một số nơi đã nổi lên, bọn Cộng sản ắt đã đề phòng. Nếu như chúng biết kế của ta, tương kế tựu kế, để cho ta vào, phục quân xung quanh ủy ban và chợ. Khi ta vừa lọt, chưa kịp hành động, chúng đã xô ra bắt trước, thì ta chết không còn một mống! Các ngài thấy thế nào?
– Đúng, Đúng!
Giàng Vạn Sùng gật gù:
– Kế của Lý phó tư lệnh hay nhưng áp dụng vào đây không hợp. Ngài tổng tư lệnh dạy chí phải. Ta phải dùng quân tấn công, uy tiếp tinh thần, bọn Kinh, Thổ ắt đầu hàng thôi! Nhưng sau đó ra sao, xin các ngài bàn bạc.
Vàng Chúng Dình lại nói:
– Trên này ta chiếm Đồng Văn, dưới kia ta chiếm Yên Minh. Thấy mất hai nơi, bọn Cộng sản ắt cho quân vào giữ Phó Bảng. Lúc đó, dân quân của ta đã trà trộn ở trong đó nổi lên, làm nội ứng. Quân ta kéo xuống, quân ở Yên Minh kéo lên, Phó Bảng vào ta dễ như trở bàn tay! Các ngài thấy thế nào?
Các tướng phỉ trầm trồ khen mưu lược của Vàng Tổng tư lệnh.
Rượu thịt mang lên, chúng dùng “Sú dệ”, nghỉ lưng chờ sáng hôm sau chỉ huy phỉ tấn công. Giàng Vạn Sùng về Lũng Cú, điều thêm quân.
*
Hôm nay là phiên chợ Đồng Văn.
Từ sáng sớm, người trên các ngả đường đổ về. Có người ở Sà Phìn sang, có người từ Sơn Vĩ
đến.
Dãy hàng thắng cố khói um. Những bộ xương trâu, bò trong chảo lồm cồm, chen lẫn những chiếc dạ dày, lá lách, sách trắng ởn.
Vò rượu xếp thành dẫy dài, chồng bát sành chất cao. Người uống rượu ngồi xổm trên đất, túm tụm vây quanh vò, bê bát rượu đầy sóng sánh, vừa uống vừa chuyện trò hỉ hả.
Trong dãy hàng bán thịt, những đùi, những tảng thịt bò treo lủng lẳng trên xà. Người bán hàng, tay cầm dao lăm lăm. Người mua đứng quanh ngắm nghía, chỉ vào miếng nào, người bán cắt luôn miếng đó ném vào cân.
Góc chợ phía tây là hàng xôi, bánh hấp. Những thúng xôi nhuộm màu xanh, đỏ, vàng chất cao. Những chiếc bánh bắp tròn dầy như những chồng đĩa xếp ngẩt ngưởng.
Bên cạnh là hàng chỉ thêu đủ màu. Các cô gái mặc những bộ quần áo mới nhất, lưng đeo quẩy tấu, đứng chọn chỉ thêu, cười nói như chim.
Giữa sân, tốp chàng trai uống rượu say, mặt mũi đỏ gay, đang nâng khèn thổi những bài tình ca tha thiết; lượn tròn, lượn tròn hăng hái như không hề biết mệt.
Chợ đang đông vui bỗng có tiếng kêu thất thanh:
– Phỉ, phỉ!
Mọi người quay lên núi, nhìn thấy những bóng đen nhấp nhô.
Tiếng ồn ào huyên náo nổi lên. Người uống rượu bỏ bát xuống đất. Người thổi khèn ngừng lại, vác khèn chạy. Các cô gái vất quẩy tấu lăn lóc, bắp đổ tung tóe. Người ta kêu khóc, dẫm đạp lên nhau, hoảng hốt chạy tháo thân. Chẳng mấy lúc chợ vắng tanh, không còn bóng người.
Trên các núi cao xung quanh, tiếng hò reo của phỉ nổi lên ầm ầm, tiếng tù và thổi inh tai, tiếng súng bắn loạn xạ. Đạn bay chíu chíu vào trong phố.
Đoàn cán bộ khu ủy Việt Bắc do đồng chí Thường vụ khu ủy Nông Văn Quang dẫn đầu, đồng chí Bế Ngọc Bảo, Phó Giám đốc Sở Giáo dục khu làm phó đoàn, đang thăm Đồng Văn.
Nghe tiếng súng phỉ tấn công, hai đồng chí rút ra khỏi phố Đồng Văn định chạy về biên giới.
Vừa đến Pải Lủng, hai người bị một tốp phỉ xô ra bắt. Chúng giải họ theo hai đường khác nhau. Đồng chí Quang vừa đi vừa nghĩ cách thoát khỏi tay bọn chúng. Đến một chỗ dốc, đồng chí đứng lại ném đôi dép cao su dày ra bên đường, cách mình một đoạn xa, rồi chỉ vào chân ra hiệu bị rơi dép. Tiếc đôi dép, một tên phỉ hấp tấp chạy đi nhặt, một tên quay lại nhìn, tiếc rẻ. Lập tức đồng chí liền giật khẩu súng giáp 5 trong tay tên phỉ còn lại, chĩa vào nó. Tên phỉ sợ hãi, luống cuống, kêu ố một tiếng rồi lùi lại. Chờ cho hắn lùi xa, đồng chí lăn xuống dốc, lao vào khu rừng rậm, chạy thoát được sang bên kia biên giới.
Trong khi đó, một tốp phỉ dẫn đường đồng chí Bảo trên con đường ngoằn ngoèo. Đến một bãi tuyết rộng, chúng tháo đôi kính cận, lột quần áo, dùng báng súng đánh đập đồng chí một hồi rồi ném trên đống tuyết trắng xóa. Giá lạnh và đau đớn làm đồng chí kiệt sức dần và tắt thở.
Cam, một cán bộ hải quan cũng bị vây trong phố. Muốn chạy về Phó Bảng báo tin, anh mượn một bộ quần áo Mèo, tay cầm liềm như người đi cắt cỏ ngựa, tìm con đường gắng đi ra.
Một tốp phỉ chặn đường Cam. Biết là cán bộ, chúng chém chết, vất xác bên đường, nói với nhau: “Thằng này mọi ngày vẫn tịch thu hàng hóa của chúng ta đây!”
Ngày ngày, phỉ vây chặt Đồng Văn, thổi tù và, bắn súng xuống phố.
Trong khi đó, các toán phỉ khác lần lượt đi đánh chiếm các nơi trong huyện.
Ngày 14-12, Lồ Sinh Ly, Giàng Mí Thùng, Pán Cắt, Lồ Cho Ván chỉ huy phỉ đánh chiếm Lũng Phìn. Chúng chiếm Ủy ban, tịch thu giấy tờ, đốt ảnh Hồ Chủ tịch, bắt những cán bộ Ủy ban không theo chúng, đánh chiếm mậu dịch. Bẩy nhân viên người Kinh, Tày, trong đó có bốn phụ nữ, một người có thai, ba người chưa chồng bị bắt. Chúng dẫn những người này đến trước mặt Giàng Mí Thùng. Thùng nghiến răng ra lệnh:
– Đây là những tên Cộng sản vẫn bóc lột ta, bán hàng đắt cho quân ta, khinh rẻ người Mèo ta, chúng bay hành hình chúng cho tao!
Chúng giải những người này ra chợ, mổ bụng, moi cái thai vất ra đất. Cái thai còn dẫy hồi lâu. Chúng lấy gan chấm muối, nhắm rượu, mồm nhoe nhoét máu tươi. Chúng xẻo mỡ các cô gái, lấy ngay những chiếc nồi nhôm trong mậu dịch ra rán. Tiếng mỡ cháy xèo xèo, khét lẹt. Một cô bị chúng lột hết quần áo, xẻo vú bày lên đĩa.
Một tên cắt bộ hạ của cán bộ, chạy biến đi. Tên khác hỏi:
– Mày lấy về làm gì?
– Tao lấy về làm thuốc, ai mua, một đồng một nhát dao!
Những tên khác tranh nhau lấy mật.
Vũ Đức Mần, trước là trung úy bộ đội, nổi tiếng trong những chiến dịch tiễu phỉ ở Hoàng Xu Phì. Vì sức khoẻ yếu, anh chuyển sang ngành thương nghiệp, về công tác ở đây. Phỉ nổi, anh chạy vào hang núi. Đêm ấy, bọn phỉ đi lùng quanh. Thấy một ánh lửa lóe lên, chúng xục vào hang, bắt anh đem ra chợ mổ bụng, moi gan.
Cán bộ Quý bị bắt. Vì đang mặc quần áo tả pú, lại biết nói tiếng Mèo, Quý nhận là người Mèo, Pán Cắt gọi phỉ dẫn Quý vào trình diện. Hắn cầm tay Quý, lật lên xem, cười khanh khách nói:
– Mày bảo mày là dân Mèo ta à? Sao tay mày không có chai thế này? Tay người Mèo ta, không có chai cày thì có chai súng!
Hắn quay sang bọn phỉ ra lệnh:
– Giết!
Cán bộ Quý bị bắn ngay.
Ngày 19-12, Vàng Dúng Mỉ chỉ huy phỉ nổi lên ở Mèo Vạc. Chiếm xong mậu dịch, hắn đứng ra coi giữ hàng hóa, dõng dạc tuyên bố:
– Mỗi thằng được phát một chăn, năm thước vải, một đôi giày, một đôi tất, một khăn mặt, một bánh xà phòng!
Mỉ phân công hai tên đứng ra phân phát hàng. Bọn phỉ xếp hàng dẫm lên nhau, chửa bới, tranh cướp loạn xạ. Chẳng mấy lúc, đống hàng cao ngất đã gần hết. Phỉ cười nói hỉ hả. Chúng không kịp may quần áo, cứ quấn vải quanh người như những nhà sư mặc cà sa. Chúng xỏ giầy vải. Giày toàn một bên chân.
Mỉ về nhà, gõ mõ tập hợp 9 người vợ, hơn 50 đứa con và cháu lũ lượt ra khuân hết hàng về nhà.
*
Bên khu I, sau khi nổi lên ở Bát Đại Sơn, chiếm Cổng Trời, Vàng Chỉn Cáo chia phỉ đi đánh các nơi.
Ngày 20-12: Phàn Chỉn Sài nổi lên đánh chiếm Na Khê. Ngày 21-12: Lý Thìn Quáng chỉ huy phỉ đánh Bạch Đích.
Dân quân xã cùng hai cán bộ huyện là Hùng và Luân kéo vào trong đồn Bạch Đích chống cự. Lý Thìn Quáng cho phỉ bao vây đồn, kêu gọi dân quân đầu hàng, không cho bên ngoài tiếp lương thực, nước cho bên trong.
Xã đội trưởng Lù Thìn Phà sợ quá, mở cửa đồn chạy theo phỉ.
Phỉ xông vào đồn, Hùng và Luân chạy ra núp kín dưới đồi cỏ gianh. Bọn chúng đốt đồi. Cỏ cháy lem lém đến chỗ hai người. Không trốn vào đâu được, các anh bị bắt.
Lý Thìn Quáng sai phỉ treo Hùng lên một cây cao, hạ lệnh:
– Bia đấy, chúng mày bắn theo tiếng hô của tao.
Bọn phỉ hò reo, chĩa súng về phía Hùng. Lý Thìn Quáng hô:
– Cấm trồng thuốc phiện này – Bắn!
– Cấm đánh bạc này – Bắn!
– Thu súng này – Bắn!
– Bắt người này – Bắn!
– Đi dân công này – Bắn!
– Vào hợp tác xã này – Bắn!
– Lên chủ nghĩa xã hội này – Bắn!
Sau mỗi tiếng hô, hàng loạt súng nổ. Cứ thế, chúng bắn cho đến khi xác Hùng bị đạn xé ra từng mảnh.
Ngày 28-12: Giàng Quáng Ly dẫn một cánh phỉ tiến về Yên Minh. Trên đường từ Cắn Tỷ đến Yên Minh, chúng gặp dân nói:
– Chúng tao đi phá kho thóc của Cộng sản, chúng mày muốn lấy thì theo chúng tao.
Vừa nói chúng vừa lùa bà con đi. Người già, phụ nữ, trẻ em mang quẩy tấu, kéo từng đoàn.
Chúng bắt bà con đi trước che đạn, chúng đi sau.
Cũng ngày hôm đó, Cáo cho Phan Dền nổi lên đánh chiếm Đông Hà. Phỉ ập vào nhà một nhà dân, đâm chết người chồng, đập vỡ đầu vợ rồi ném đứa con xuống sông Tráng Kìm.
Ở Phú Lúng, Giàng Sè Páo tập hợp hơn 300 tên nổi lên canh gác trong xã, chờ Cáo đến hợp quân cùng đánh Phó Bảng.
Tại Vần Chải, Vàng Vạn Ly được lệnh của Vàng Chúng Dình, nổi lên. Chúng tập hợp thanh niên, dân quân thành từng toán canh gác con đường Yên Minh – Phó Bảng. Chúng xếp một dàn đá lớn ở Thảm Mạ, nếu bộ đội đi qua thì lăn đá giết chết, không cho cán bộ từ Phó Bảng về Yên Minh và từ Yên Minh lên Phó Bảng.
😍😍Nếu bạn thấy nội dung này có giá trị, hãy mời bần đạo một ly cà phê nhé!😍😍
